به نظر می رسد شیوع نوع جدید ویروس کرونا (Covid 19) که در ماه ژانویه از استان ووهان چین آغاز شد و در مدت کوتاهتری از سه ماه در سراسر جهان شیوع یافت، سیستم جهانی را عمیقاً لرزان کرده است. سیاست دنیا در ده سال گذشته شاهد تحولات متعدد جهانی بوده است. به دنبال حملات۱۱ سپتامبر ، نظام جهانی مجبور شد با یک بحران امنیتی روبرو شود. اما با ظهور و گسترش داعش، بحرانهای امنیتی در مقیاس جهانی عمیق تر شد. در سال ۲۰۰۸ ، کل جهان با یک بحران مالی روبرو شد. با وجود دهه ای که گذشت اوضاع سیستم جهانی به جای اینکه بهبود یابد بدتر شد. در حال حاضر شاخص های اقتصادی دوباره زیرو رو شده است. در حقیقت ، در حالی که جنگ تجاری بین ایالات متحده و چین در سالهای اخیر نظم اقتصادی جهانی را تهدید می کرد ، دنیا در انتظار ظهور یک بحران جدید جهانی بود. بحرانهای سیاسی جهانی، ظهور راست گرایان، از بین رفتن قدرت عمل نهادهای بین المللی و بروز مشکلات عمیقی مانند بحران سوریه نیز باعث شده است که در مورد آینده سیستم جهانی سوالات متعددی مطرح شود. با این حال ، هیچ کس به دلیل این مشکلات، تفاسیر بدبینانه ای در مورد آینده بیان نکرده است. با این حال اپیدمی بیماری کرونا به بحرانی بسیار عمیق تر از آنچه که انتظار می رفت تبدیل شد و به طور فزاینده ای آینده سیستم جهانی را نامشخص کرد.
اکنون به ارزیابی دکتر مراد یشیل تاش از موسسه ستا در این خصوص توجه فرمایید:
بیماری ناشی از ویروس کرونا مهمترین مسئله امروز بهداشت جهانی است که به طور مستقیم سلامت انسانها را دچار مخاطره کرده است. امنیت بشر از دهه ۸۰ به عنوان یکی از موضوعات اصلی سیاست جهانی و امنیت جهانی در نظر گرفته شده است. اپیدمی کرونا اثراتی فراتر از ایمنی انسان و بهداشت عمومی در جهان بر جای نهاده است. اولین و مهمترین اثر این بیماری بدون شک بر اقتصاد جهانی احساس می شود. به نظر می رسد اقتصاد جهانی در حال حاضر متزلزل شده است. چراکه مشخص نیست که این بیماری تا چه اندازه پیش خواهد رفت، چه زمانی می توان آن را تحت كنترل قرار داد ، چه آسیب هایی را از نظر سلامتی به انسان وارد می كند و آیا دوباره آن را تکرار خواهد كرد یا خیر؟!
اپیدمی کرونا آمار رشد اقتصادی چین را معکوس کرد ، روند تولید در این کشور را مختل کرد و لوکوموتیو اقتصاد اروپا با سرایت بیماری به کشورهای ایتالیا ، فرانسه ، آلمان و اسپانیا متوقف شد. کرونا آمریکا را نیز به حرکت دراورد. با وجود مداخله عظیم ۷۰۰ میلیارد دلاری بانک مرکزی آمریکا ، بازارهای مالی واکنش خوبی از خود نشان ندادند. کنت روگوف ، یکی از مشاوران برجسته اقتصادی جهانی همانند صندوق بین المللی پول ، ادعا کرد که حجم اقتصاد جهانی پی در پی کاهش خواهد یافت. همچنین موسسه تحقیقاتی آکسفورد ابراز داشت که کشورهای در حال توسعه در زمینه بازپرداخت بدهی خارجی خود با مشکل روبرو خواهند شد.
از طرف دیگر به نظر میرسد که بانک مرکزی ایالات متحده برای مقابله با بحران، سیاست گسترش پولی را اجرا خواهد کرد ، روشی که کاربرد چندانی ندارد. از طرف دیگر فرانسه اعلام کرد که قصد دارد با بودجه عظیم ۵۰۰ میلیارد یورویی به مبارزه با کرونا اختصاص دهد. اقدامات انجام شده باعث کاهش رکود در اقتصاد نمی شود ، زیرا بازارهای واقعی جهانی متوقف شده اند. اگر اینگونه پیش برود ، بعید به نظر می رسد که اقتصاد جهانی تا دو سال آینده بهبود یابد. این وضعیت ممکن است به یک بحران اقتصادی جهانی منجر شود و می تواند کشورهایی را که اقتصادهای شکننده دارند را در تلاطمات خود غرق کنند. بنابراین ، اپیدمی کرونا ممکن است اقتصاد جهانی را به جای یک بحران مقطعی در یک بحران تاریخی فرو برد و یک تغییر وضعیت ساختاری در اقتصاد جهانی را به ارمغان آورد.
در این میان رییس جمهوری ترکیه می گوید که “مشکل جهانی است، اما مبارزه ملی است”. در واقع همه کشورها سعی می کنند تا ابتدا خود را نجات دهند. چین ، ایتالیا ، فرانسه ، ایالات متحده ، اسپانیا و بسیاری از کشورهای اروپایی اقدامات جدی ای را آغاز کرده اند. از بدو آغاز شیوع ویروس، ترکیه در میان کشورهایی قرار دارد که سخت ترین اقدامات پیشگیرانه را در این زمینه در پیش گرفته است. همه کشورها تقریباً قصد دارند ارتباطات هوایی را با یکدیگر ببندند. فرانسه اعلام کرده است که تمام مرزهای زمینی را بسته است. از طرف دیگر انگلیس استراتژی متفاوتی را در قبال اروپا و جهان دنبال می کند. با این حال ، اخبار چدید نشان می دهد که وحشت شدیدی در بین ملت انگلیس ایحاد شده است. از سوی دیگر ، دور دوم انتخابات محلی در فرانسه به تعویق افتاده است. اسپانیا اعلام کرده است که مدیریت بیمارستانهای خصوصی به دولت منتقل شده است. در هلند ، برای نخستین بار از زمان بحران نفتی سال ۱۹۷۳ ، نخست وزیر خطاب به ملت سخن گفته است. در ایالات متحده آمریکا ، خرید تسلیحات و اسلحه در مناطقی که بیشتر از این ویروس تحت تأثیر قرار گرفته است ، افزایش یافته است. جو رعب و وحشت می تواند منجر به مشکلات عمیق در زمینه امنیت ملی شود و سپس باعث ایجاد اثرات عمیق ملی و بین المللی شود.
اپیدمی کورونا دو رکن اساسی سیستمیک مانند اقتصاد جهانی و امنیت جهانی را به هم ریخته است. تزلزل این دو ستون می تواند به طور مستقیم بر نحوه شکل گیری آینده سیستم جهانی تأثیر بگذارد.
اولین مقاومت در سطح انفرادی از طریق اقتصادهای ملی تجربه خواهد شد. به دلیل اقدامات پیشگیرانه اقتصادهای قوی کمبود پول نخواهند داشت ، اما نوسانات اقتصاد جهانی باعث تعمیق لطمات اقتصادی بزرگ در آینده خواهد شد. اقتصادهای ضعیف به هر حال چیز زیادی برای از دست دادن نخواهند داشت.
دومین آزمون در زمینه روانشناسی اجتماعی و فردی خواهد بود. با افزایش هراس در جامعه و مشاهده شدن لطمات ناشی از شیوع بیماری کرونا، اشوبهای اجتماعی و بحرانهای سیاسی به بار خواهد آمد که می تواند سب بروز هرج و مرج گردد.
آزمون سوم مبتنی بر تاب آوری دولتها خواهد بود. کشورهایی که نهادینه شده اند ، رویه های استاندارد قوی ای دارند واز یک مکانیزم تصمیم گیری نیرومند و سریعی برخودار هستند، در این دوره با آسیب کمتری روبرو خواهند شد. اما کشورهای ضعیف بیشتر تضعیف خواهند شد و حتی ممکن است درمانده شوند.
