اولین نشست از سلسله نشست های انتقال تجربه و دانش ماین گپ(گپ و گفت های معدنی) روز سه شنبه ۱۹ فروردین ۱۳۹۹ از ساعت ۱۸ الی ۱۹ بصورت لایو اینستاگرامی توسط شبکه نوآوری معدن بوم برگزار گردید.
در این نشست که با موضوع بررسی راهکارهای تاب آوری شرکت های معدنی و صنایع وابسته در دوران بحران کرونا برگزار گردید، جناب آقای دکتر سیدرضا عظیمی، مدیر اجرایی و دبیر شورای هماهنگی طرح احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس و جناب آقای دکتر کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد بازارهای بین المللی سنگ آهن و فولاد بعنوان سخنران حضور داشتند.
در ابتدا این نشست مهندس اردلان علیشاهی هم‌بنیانگذار شبکه نوآوری معدن و صنایع معدنی معدن بوم با اشاره به برگزاری نخستین نشست از سلسله نشست‌های انتقال دانش و تجربه ماین‌گپ، ابراز امیدواری کرد این مجموعه پیرامون دغدغه های بخش معدن، فعالان این حوزه را به همراه اقتصاددانان، مشاوران کسب و کار و متخصصان از طریق ماین گپ ها گرد هم آورد.
در ادامه این نشست دکتر سید رضا عظیمی در پاسخ به این سوال که “در این بحران کسب و کارهای معدنی چه باید کنند تا بتوان به سلامت از این بحران عبور کرد” گفت: در حال حاضر تمام کشور و بهتر بگوییم تمام جهان درگیر این مسئله اند. اما باید این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم و با برنامه ریزی و مقاومت به ادامه فعالیت ها بپردازیم.
وی افزود: در رابطه با بحث کرونا در حال حاضر پروتکل های زیادی توسط شرکت های معدنی در حال استفاده است. حتی برخی از شرکت ها برای مدیریت این موضوع مشغول به تهیه پروتکل های جدیدی هستند.
اگر بخواهیم بگوییم آثار شیوع ویروس بر اقتصاد ایران و جهان چگونه دسته بندی می شود، می توان گفت بیشترین تاثیر آن روی بحث تجارت خارجی، تولید و اشتغال، بودجه، بازار ارز، بورس و بازار سرمایه بوده است. همچنین این موضوع اثرات تورمی بسیار سنگینی را در پی خواهد داشت. باید تمامی این مسائل در برنامه ریزی ها مورد تحلیل قرار بگیرد.
بیکاری ناشی از قرنطینه، مشکلات مالی زیادی را برای دولت ها ایجاد خواهد کرد و هزینه های زیادی به بار می آورد.
سید رضا عظیمی در ادامه اضافه کرد: در وهله اول باید به شرایط جسمانی پرسنل علی الخصوص پرسنل کلیدی و پرسنلی که سابقه بیماری دارند توجه کرد. نوع فعالیت های واحد ها در این تقسیم بندی می تواند در نظر گرفته شود، مثلا اگر فعالیت اداری، استخراج و تولید،مدیریتی یا مالی است.
در دوان بحران کرونا به چه شکل سیاست گذاری کنیم؟
می توانیم در قالب یک نمودار الویت بندی و سپس تصمیم گیری کنیم .
در شرکت ها واحدهای پشتیبانی، اداری، اجرایی و افراد موثر در تولید مثل افرادی که عدم حضور آنها در معادن باعث توقف فعالیت ها و تولید می شود، اهمیت بسزایی دارند. ما در شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران میتوانیم پروتکل های مختلف به روز را به شرکت ها و معادن ارائه بدهیم.
بحث مهم برای جلوگیری از تأثیر کرونا در بخش تولید، مربوط به موضوع حفاظت شخصی افراد به لحاظ ایمنی و استفاده از ماسک و مواد ضدعفونی است. لذا در قالب پروژه های استارتاپی بخش های معدنی می توانند بسته های بهداشتی شخصی درست کنند تا معدنکاران بتوانند در محیط کار از آنها استفاده کنند. حتی مجموعه هایی که تولیدشان متوقف شده می توانند به تولید مواد ضدعفونی کننده بپردازند تا بحران درآمدزایی خود را مدیریت کنند و به کشور هم کمک کنند که در حال حاضر برخی از شرکت های معدنی مشغول به این کار هستند.
وی در ادامه افزود: پیشنهاد ما این است که ماین گپ که قراری دوستانه بین معدنی ها و غیرمعدنی هاست و میخواهیم با بیان مطالبی مثل فرصت های سرمایه گذاری در واقع غیر معدنی ها را نیز به سمت معدن هدایت کنیم، این دوره ها جهت دار و هدفمند با در نظر گرفتن نظرات مخاطبان باشند و بصورت هفتگی برگزار گردند.
وی در پاسخ به این سوال که چه سیاست های اولویت داری را در این بحران و پس از آن اتخاذ کنیم، گفت:
این سیاست ها را در چند مورد ذیل می توان دسته بندی کرد:
- مهمترین سیاست، اطلاع رسانی و مشاوره فکری با پرسنل است تا بتوان حفاظت فردی را به طور هوشمندانه افزایش بدهیم و ترس کارکنان را کاهش دهیم. رعایت بهداشت فردی و عمومی اهمیت بالایی دارد. حفظ حداکثری نیروهای کلیدی و جلوگیری از ابتلا آنها به بیماری نیز در الویت است.
- دورکاری نیز که درواقع همان احساس مسئولیتی است که به سمت خانه ها منتقل میشود و افراد در خانه کارهای خود را انجام می دهند و نیاز به هماهنگی و انجام کارگروهی دارد؛ اهمیت فراوانی خواهد داشت.
- استفاده از بیمه بیکاری برای کارکنان در جهت کاهش نگرانی آنها برای وضعیت اشتغال
- ادغام فعالیت ها برای افراد
- جایگزین کردن فعالیت ها برای حفظ درآمد: استفاده های دیگر از واحدهای تولیدی داشته باشیم تا بتوان حقوق پرسنل را جبران کرد.
- شرکت ها باید به گونه ای فعالیت کنند که نقطه سر به سر تولید را حفظ کنند و باید دنبال آن باشند که ضرر کمتری به آنها برسد.
- حفظ حداقلی تجهیزات روشنی که نباید خاموش شوند: مثلا در کارخانه فرآوری یا صنایع فولاد اگر بخواهیم تجهیزات را از مدار خارج کنیم، راه اندازی مجدد آنها بسیار دشوار خواهد بود پس باید با حفظ تولید حداقلی، نقطه های بحرانی را زنده نگهداریم .
- حفظ مشتریان وفادار :مثلا بگوییم ما مواد اولیه شما را نگه میداریم و در فرصت مناسب به شما تحویل میدهیم یا نیازهای مشتریان را از کشور دیگری تأمین و به دست آنها برسانیم.
- طبق نظر آقای جهانگیزی که گفت پیداکردن مشتری سخت است، باید مشتریان وفادار علی الخصوص مشتریان خارجی را حفظ کنیم.
فعالیت هایی را که شرکت های معدنی وصنایع وابسته میتوانند در این مدت در اولویت قرار دهند عبارتند از:
- بازسازی خطوط تولید
- گزارش های فنی و بازبینی آرشیو: گزارش های فنی، اقتصادی و مدیریتی
- انجام اکتشافات تکمیلی: چون نیرو کمتری میخواهد.
- آنالیز مواد معدنی
- برگزاری دوره آموزشی آنلاین برای کارکنان و پرسنل
همچنین ایشان در پاسخ به این سوال که آیا در ارتباط با معادن کوچک مقیاس دورکاری معنا دار است یا خیر، گفت:
یکی از تکنیک هایی که در بحث فعالسازی معادن کوچک مقیاس بسیار موثر بوده، هم افزایی بین معدنکاران، واحدهای فرآوری و تامین کنندگان تجهیزات است و کنسرسیوم های جدیدی در همین زمینه ایجاد شد. بهترین کار برای هم افزایی، نشست های تخصصی برای معادن یا مواد معدنی خاص است. در شرایط کنونی ما هماهنگی برگزاری جلسات آنلاین را انجام میدهیم تا بتوان هم افزایی و برنامه ریزی بیشتری داشته باشیم.
یکی از مواردی که ما میتوانیم در این مدت انجام دهیم این است که توسعه زیرساخت پلتفرم های استارتاپی را افزایش دهیم .
سیستم های مانیتورینگ، سیستم های کنترل از راه دور، سیستم های گزارش دهی و گزارش گیری آنلاین میتوانند در این زمان در معادن حضور یابند تا فعالیت ها را بدون حضور نیروی انسانی از راه دور انجام دهیم.
در این شرایط اتفاقا بازار استارتاپ ها گرمتر خواهد شد و بهار استارتاپ هاست و استارتاپ ها در زمینه فروش آنلاین، خدمات آنلاین، دفتر فنی های آنلاین که میتوانند دیتا بگیرند و آنها را پردازش کنند و به معدندار تحویل دهند، میتوانند فعالیت کنند. همین امر نقطه قوتی برای فعال نگهداشتن معادن است.
معادن کوچک چون زیرساخت های خیلی بزرگی ندارند حتی با پلتفرم های رایگان با محدودیت یوزر هم می توان برای مدیریت آنها اقدام کرد.
به نظر شما چه تغییراتی در استراتژی کشورهای معدنی رخ می دهد؟
مهمترین تغییر،تغییراتی است که باید در سیاست گذاری دولت صورت بگیرد مثلا بروکراسی های اداری را راحت تر و مجوزات معدنی را سهل تر کنیم تا معدنداران تحت فشار زمانی مجوزاتی چون پروانه اکتشافی قرار نگیرند. لذا مهمترین تغییر در نگاه دولت هاست و سیاست های حمایتی.
یکی از مشکلات معادن کوچک، سایت ویزیت هایی است که برای صدور بیمه لازم است. ما برآنیم تا از نیروهای محلی استفاده کنیم که نیابتی این کار را انجام دهند و این کار را تسریع کنند.
بسیاری از شرکت های دانش بنیان در حال حاضر به دنبال تامین مواد بهداشتی و حتی کمک به درمان این بیماری هستند، ما میتوانیم به آنها کمک کنیم،حتی نیرو های تحت امر یکی از معادن زیر مجموعه تهیه و تولید به دنبال مسئولیت اجتماعی،تهیه مواد ضدعفونی کننده شهرهای اطراف آن معدن را به عهده گرفته اند و در کنار سایر نهادها فعالیت میکنند.
ایشان در پایان سخنان خود گفتند: در نهایت از معدن بوم تشکر میکنم که این زیرساخت را فراهم کرد و خیلی خوشحالم که مسئله معدن بوم پیشنهادش ابتدا توسط ما مطرح شد و ما کوچینگ این کار را با طرح احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس انجام دادیم و خیلی خوشحالیم که این فعالیت ها به ثمر نشسته است و ما بقیه استارتاپ ها را در بخش معدن نیز پشتیبانی خواهیم کرد.
در ادامه این نشست دکتر کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد بازارهای بین المللی سنگ آهن و فولاد در خصوص استراتژی های صادرات در دوران کرونا، سناریوهای احتمالی آینده و راهکارهای مدیریت بحران در این دوران و دوران پسا کرونا سخن گفتند:
وی گفت: سناریوهای متفاوتی در مورد ویروس کرونا وجود دارد:
سناریو اول بیان میکند که در فصل گرما این ویروس از بین خواهد رفت اما تاکنون هیچ کسی در این مورد اطلاعات دقیقی ندارد مثلا میتوان گفت ما در ایران در فصول گرم سال مقداری آسودگی خواهیم داشت.
سناریو دیگر بیان میکند تاثیر گرما بر این ویروس به اندازه ای نیست که بتوان فعالیت های کاری را به طور صد درصد شروع کنیم.
سناریو سوم نیز بیان دارد که بشر هیچ شانسی برای تولید واکسن دائمی برای این ویروس وجود نخواهد داشت.
ایشان در پاسخ به این سوال که آیا ویروس کرونا اسلحه بیولوژیک است، گفتند: صحبت های زیادی در این مورد است اما یک واقعیت وجود دارد که اگر کشوری بتواند واکسن این ویروس را بسازد از آن به عنوان اسلحه بیولوژیک برای کنترل اقتصاد جهان استفاده می کند و طوری تعریف می کنند که این واکسن تا مدت محدودی ایمنی بدن را تأمین می کند و این امر منبع درآمد زیادی را برای این کشورها ایجاد می کند. اما ما باید این را بپذیریم که ما باید خود را برای شرایط سختی آماده کنیم. لذا میبایست یک تعادل بین اقتصاد و سلامت ایجاد کرد و با رعایت سلامتی کارکنان به ادامه فعالیت های اقتصادی به صورت کنترل شده بپردازیم.
وی افزود: ما هر سیاستی در دوره کرونا در پیش بگیریم، مثل قرنطینه؛ شاهد کاهش فعالیت اقتصادی خواهیم بود اما باید در نظر بگیریم که کشور چین که در ابتدا با این مسئله درگیر شد و اکنون به دنبال باز کردن اقتصادش است بسیار نگران ایجاد اپیدمی جدید است!
دولت چین میگوید هیچ نمونه جدیدی از ابتلا به کرونا وجود ندارد که این امر به نظرم واقعی نیست و خیلی از کشورها مانند چین با این تفاسیر به دنبال کنترل مسائل اقتصادی خود و آرام کردن جو حاکم بین مردمان خود هستند، اگر ما حتی کشور را یک یا دو ماه تعطیل کنیم، به محض اینکه بگوییم واحدهای صنعتی آغاز به کار کنند این اپیدمی به صورت وحشتناکی افزایش می یابد.
ایشان ادامه دادند: اگر قرار باشد طبق سناریو اول این ویروس در فصل گرما کاهش پیدا کند، با ورود به فصل سرما، طبق نظر کارشناسان اپیدمی که ایجاد خواهد کرد بسیار شدیدتر از اپیدمی اول است چون مردم در این مدت عبور و مرور داشته اند و مکان های عمومی باز بوده اند لذا اعمال محدودیت عبور و مرور ممکن است برای مردم قابل قبول نباشد.
هر حالتی که این ویروس داشته باشد ما باید خود را با آن مطابقت دهیم زیرا به راحتی تحت کنترل ما در نمی آید.کشورهای مترقی برای حفظ اقتصاد خود از کمک های مالی زیادی استفاده کرده اند اما ما در شرایط تحریم هستیم و منابع مالی ما محدود است. اگر شرایط تحریم هم نباشد و ما بتوانیم به سهولت صادرات را انجام دهیم باید دانست که اکثر کشورهای دنیا درگیر این بیماری هستند .
مسئله عمده این است اوج این بیماری در اروپا به سه ماهه دوم به بعد موکول می شود و اروپا بدترین وضعیت را نسبت به بخش های دیگر دنیا دارد.
چین با ورود به سه ماهه دوم وضعیت بهتری برایش ایجاد خواهد شد و بازار مصرف چین که بازار هدف فولاد و صنایع معدنی ما هست در حال باز شدن است. اما همزمان با اروپا کشورهای خاور دور که بازار هدف فولاد ما هستند به شدت از کرونا متاثر میشوند و ما در سه ماهه دوم قابلیت صادرات به آن کشورها را نخواهیم داشت.
در سه ماهه سوم آمریکا به شدت از این مسئله متاثر خواهد شد اما در سه ماهه چهارم چین و کشورهای همسایه آن، خاورمیانه و کشورهای خاور دور؛ از این مسئله خارج می شوند ولی اروپا تا نوروز ۱۴۰۰ درگیر این مشکلات خواهد بود.
ایشان در پاسخ به این سوال نیز که ” با توجه به کاهش عرضه و تقاضا در بحث صادرات مواد معدنی جه تغییراتی رخ میدهد و معادن چگونه میتوانند فعالیت خود را تداوم دهند” گفتند:
مشکل اساسی این است که ما هر سیاستی پیش بگیریم، موجب تاثیر در زمان پسا کرونا می شود .اگر تمام فعالیت های صنعتی را متوقف کنیم باعث میشود در زمان پسا کرونا به مشکل بر بخوریم.
لذا با وجود محدودیت مشتری ها باید سعی کنیم حضور خود را در بازار حفظ کنیم، البته با رعایت تمام نکات بهداشتی.
آفریقای جنوبی، هند و کانادا ۲۱ روز قرنطینه اعلام کردند و پرو و مالزی دو سوم فعالیت های معدنی خود را متوقف نمودند. باید دانست حتی اقتصادهای بزرگ مانند استرالیا و کانادا هم نمی توانند بیش از ۲۱ روز به تعطیلی فعالیت های خود ادامه دهند.
مسئله اساسی تهیه کیت های تست کرونا با قیمت مناسب است که برای ادامه فعالیت واحد های صنعتی،دولت باید برای آن تدابیری در نظر بگیرد.
یکی از زمینه فعالیت استارتاپ ها در این شرایط حوزه مانیتورینگ است، مانند مانیتورینگ پرسنل. در این مورد نرم افزارهایی وجود دارند که مشخصات کارکنان و وضعیت جسمانی روزانه را بعنوان ورودی میدهیم و این اطلاعات جهت رصد به بخش منابع انسانی فرستاده می شود.
ما باید دو مسئله را در نظر بگیریم تا دوره پسا کرونا کوتاه تر شود:
- مانیتورینگ پرسنل و فعالیت های مربوط به نیروی انسانی در زمانی که شرکت ها فعالیت دارند.
- مانیتورینگ مشتری ها در جهت حفظ آنها.
در شرایط کنونی قیمت شمش فولاد حدود ۱۵- ۲۰% کاهش یافته است. در نتیجه قیمت مبادلات داخلی تحت تأثیر قرار می گیرد و همینطور با توجه به مسئله کرونا و تورم، قیمت حمل و نقل در کشور افزایش می یابد و ما با بحران تولید و فروش مواد معدنی به داخل کشور به دلیل کاهش قیمت و افزایش نرخ زمینی مواجه هستیم. همچنین سخت است اگر بخواهیم محصولی را با ارزش افزوده بالا بفروشیم آنهم به دلیل رقابت و کاهش تقاضا که واقعا بحرانی است و به موازات خود عرضه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
ایشان افزودند: مهم این است که بتوان در این شرایط مشتری خود را حفظ کرد. فعالیت بخش خصوصی و واحد های SME در این شرایط خیلی سخت است و هرینه بالایی دارد و یکی از مسائلی که وجود دارد این است که اگر پرسنلی به دلیل کرونا فوت کند چه عواقبی از لحاظ دیه متوجه آن است که نیاز است این مسئله روشن شود.
ما باید دنبال استارتاپی باشیم دو زبانه که بتوان درخواست های انواع محصولات معدن و صنایع معدنی، فولاد و… را توسط خریداران بالقوه در آن وارد کرد و مستقیما به دست تولیدکنندگان برسد تا نقش واسطه ها را کم کنیم. لذا از سرمایه گذاران علاقه مند دعوت میکنم تا در این زمینه همکاری کنند.
در پایان باید بگویم ما باید بین سلامت پرسنل و فعالیت های تجاری تعادل ایجاد کنیم و اگر میخواهیم فعالیت کنیم باید با حداقل نیرو و رعایت نکات بهداشتی باشد. در این شرایط تمام مردم در صورتی میتوانند با این مشکل مقابله کنند که مشکل مالی آنها بحرانی نشود. در نتیجه باید دولت به فکر تامین مالی در این شرایط بوده و از از طرفی کارفرمایان باید سیاستی در پیش بگیرند که تمام نیروهای خود را به اجبار کامل تعدیل نکنند و اگر لازم است پرسنل را به یک سوم کاهش دهند.
وی در پایان افزود: با در پیش گرفتن سیاست درست دوره پسا کرونا ما بیشتر از شش ماه تا یک سال نخواهد بود. از مردم تقاضا دارم به منابع معتبر برای پیگیری اخبار اقتصادی مراجعه کنند و اطلاعات درست را از کارشناسان معتبر بگیرند.
به نظرم اگر ما بدانیم که شرکت های بزرگ دنیا در حال حاضر چه اقداماتی انجام می دهند، با الگوگیری از آنها می توان با حداقل خسارت این دوره را پشت سر گذاشت.
